Doğum İzni Ne Kadardır? Doğum Öncesi ve Sonrası İzin Hakları

Çalışan kadınların en büyük sorunlarından bir tanesi çocuk sahibi olduktan sonra bir süreliğine de olsa işlerine devam edemeyecek olmalarıdır. Fakat devlet tarafından bu soruna çözüm getirmek amacıyla kadınlara çeşitli haklar sağlanmıştır. Doğum izni, süt izni ve analık parası gibi sosyal yardım politikaları bu türler haklar arasındadır.

Doğum İzni Nedir?

Doğum izni, çalışan kadınların doğum yapmaları halinde geçerli olan, devlet tarafından tanınmış sosyal bir haktır. Bu hak, Sosyal Sigortalar Kurumu tarafınca güvence altına alınmıştır.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 74. maddesinde doğum izninin:

• Sigortalı olarak çalışan kadına hem doğum öncesinde hem de doğum sonrasında ücretli bir şekilde tanınması gereken bir hak olduğu belirtilmiştir.

Özel Sektörde Doğum İzni Ne Kadar?

4857 sayılı kanunun doğum izniyle ilgili maddeleri SGK kapsamında çalışan her kadını ilgilendirir.

Yasaya göre:

• Özel sektörde çalışan bir kadının, doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplamda 16 hafta ücretli doğum izni hakkı bulunmaktadır.
• Söz konusu izin süreleri, erken doğum gibi beklenmedik durumlarda kaybolmaz ya da iptal olmaz.

Özel Sektörde Çalışan Babalar İçin Doğum İzni Süresi Ne Kadar?

Özel sektörde çalışan baba için de 6645 sayılı kanun ile 4857 sayılı İş Kanunu’na ilave bir madde getirilmiştir.

Bu maddeye göre:

• Eşi doğum yapan özel sektör çalışanına 5 gün ücretli babalık izni verilmektedir.
• Bu izin süresi işçiye kanun ile tanınmış bir haktır, dolayısıyla  işveren çalışanına bu izni vermek zorundadır.

Memurlara Doğum İzni Ne Kadar?

Devlet dairesinde çalışan memur kadınların da doğum izni yine aynı şekilde yasa kapsamında güvence altına alınmıştır. Memur olarak çalışan hamile kadınların da doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra da yine 8 hafta olmak üzere toplamda 16 hafta ücretli doğum izni hakkı bulunur.

Kamu Sektöründe Çalışan Memur Babalar İçin Doğum İzni Süresi Ne Kadar?

Devlet memurlarının tabi olduğu 657 sayılı kanunun 104. maddesinde mazeret izni başlığı altında memur babalar için doğum izni güvence altına alınmıştır.

Buna göre:

• Eşi doğum yapan memur babanın 10 günlük ücretli babalık izni hakkı vardır.

BAĞ-KUR’luların Doğum İzni Ne Kadar?

Kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışan ve BAĞ-KUR’lu olarak adlandırılan kadın çalışanların analık izni kaç hafta sorusu kanunda böyle bir düzenlemenin olmadığı söylenerek cevaplanabilir.

Yani:

• Kendi hesabına çalışan kadınların doğum ve analık izinleri konusunda yasa onları serbest bırakmıştır.
• Kendi işletmeleri ya da iş yerleri olduğundan dolayı bu konuda diğer çalışanlara nazaran daha rahattırlar.
• BAĞ-KUR kapsamında çalışan kadın, isterse tüm hamilelik sürecini izinli olarak geçirebilir.

Engelli Çocuğu Olan Kadınların Doğum İzni Süresi Ne Kadardır?

Engelli bebek annelerinin doğum izni ise biraz daha farklı bir şekilde işlemektedir.

İş Kanunu:

• Engelli bebeği olan kadın çalışana diğer tüm izinlere ek olarak 10 gün daha ücretli izin hakkı tanımaktadır. Bu iznin kullanım süresi 1 yıl içerisindedir.

Buna ek olarak:

• Bebeği %70’in üzerinde engelli olan kadınlara 10 günlük fazladan izin hakkı tanınır. Bu durumu sağlık raporuyla bildiren kadınlar söz konusu ek izin hakkından faydalanabilirler.

Evlat Edinen Annelerin İzin Hakkı var mı?

SGK kapsamında bir işte çalıştığı sırada evlat edinen annelerin de birtakım hakları bulunuyor:

• Bu haklardan ilki; 3 yaşından küçük bir çocuk evlat edinen kadın çalışana 8 haftalık annelik izni verilmesi şeklindedir.
• İkinci bir çocuk evlat edinildiğinde ise izin süresi 120 güne kadar çıkabilir.
• Bunun yanı sıra kadın çalışana annelik izninin bitiminde, isteği halinde 6 aya kadar ücretsiz izin verilebilir. Bu da yine çalışan kadının kendi isteğine bağlıdır. İşverenin bu izni kullandırıp kullandırmama konusu bir yetkisi yoktur.

Doğum İzni Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Kadın çalışanların doğum yapmadan önce ve doğum yaptıktan sonra 8’er hafta olmak üzere toplamda 16 hafta izinleri bulunmaktadır. Bu bağlamda doğum öncesinde kullanılacak olan 8 haftalık izin süreci 32. haftada başlar.

Fakat:

• Hamile kadın eğer kendisini çalışabilecek kadar iyi hissediyor ise doktor raporu alabilir. Doktor raporu ile doğum öncesinde kullanılması mümkün olan 8 haftalık izin süresinden kullanılmayan izin hakları doğum sonrasına devredebilir.

Doğum izni hesaplama konusunda önemli olan bir diğer nokta ise:

• Hamileliğin çoğul olmasıdır. Çoklu hamileliklerde izin süresi, doğum sonrası 8 haftalık izin süresine 2 hafta daha eklenerek 10 hafta olur.

Erken Doğum Yapan Annenin Doğum İzni Süresi Ne Kadardır?

Doğumun beklenen tarihten daha erken gerçekleşmesi halinde:

• Yasal olarak kullanılması mümkün olan doğum öncesi 8 haftalık izin süresinden kullanılmayan süreler doğum sonrasına eklenir.

Örneğin:

• Doğum öncesi 8 haftalık izin süresini kullanmaya başlayan ve normal doğum tarihine 2 hafta kala doğum yapan kadının doğum sonrasında 10 hafta izin hakkı bulunur.

Ücretsiz Doğum İzni Süresi Ne Kadardır?

Kadının talep etmesi halinde ya da doktorun anne ve bebek sağlığı açısından gerekli gördüğü durumlarda ücretli doğum izninin yanı sıra 6 aya kadar ücretsiz izin kullanılabilir. Doğum izni olarak kullanılacak 6 aylık ücretsiz izin hakkı, yıllık ücretli izin süresi hesaplaması yapılırken hesaba katılmaz. Ücretsiz doğum izni, iş hukuku gereğince kadın çalışanlara tanınmış bir haktır. Bu izin hakkından faydalanmak için işverenin onay verip vermemesi önemli değildir.

Doğum Sonrası Çalışan Annelere Süt İzni Süresi Ne Kadardır?

Süt izni, doğum sonrası izni bitip işe geri dönen tüm annelere tanınmış bir haktır.

Buna göre süt izni saatleri şu şekildedir:

• Özel sektörde çalışan doğum yapmış kadın çalışanlara, bebekleri bir yaşına gelene kadar günde toplam 1,5 saatlik süt izni hakkı tanınır. Bu sürenin hangi saatlerde ve nasıl kullanılacağını kadın çalışan kendisi belirler. 1,5 saatlik süt izni günlük çalışma süresinin içinde sayılır. Ayrıca çalışılmayan tatil günleri için annenin süt izni hakkı bulunmaz. Bebek 1 yaşına geldiğinde ise bu izin hakkı bitmiş olur.
• 4C kapsamında çalışan memur annelerin doğum sonrası izninin bitiminden itibaren ilk 6 aylık süreçte günde 3 saat, ikinci 6 aylık süreçte ise günde 1,5 saatlik süt izni hakkı bulunmaktadır. Bu sürenin hangi zamanlarda kullanılacağını da yine anne kendisi belirler. Aynı şekilde tatil günleri için süt izni hakkı bulunmaz.
• Kendi adına ve hesabına serbest olarak çalışan BAĞ-KUR’lu anneler süt izni konusunda işçi ve memurlara nazaran daha rahattır. Kişinin kendi iş yeri olduğundan dolayı süt iznini istediği kadar kullanabilir.

Söz konusu süt izni süreleri, çalışan annelerin kanuni hakkıdır. Bu nedenle işveren, bu izinleri kullandırmaya engel olamaz. Ayrıca süt izni sürelerini mesai sonrasına ekleyip kadın çalışanına fazladan çalışma süresi ekleyemez.

Doğum İzni Parası Ne Kadardır?

Toplamda 16 haftalık, çoğul hamilelik durumunda ise 18 haftalık doğum izni süresinde çalışan kadın iş yerinden para alamaz, fakat bu süredeki iş yerinden alacağı toplam ücretin üçte ikisi kadarını Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ödenir. Bu para; doğum parası, analık geçici iş göremezliği ya da doğum izni parası olarak bilinmektedir. Doğum parasının alınabilmesi için birtakım şartlar bulunmaktadır.

Bu şartlar şu şekilde sıralanabilir:

• Doğum izninin başladığı tarihte kadının sigortalı olması ve ayrıca sigortasının devam etmesi
• Doğum yapmadan önceki son 1 yıl içerisinde en az 90 gün kısa vadeli yani iş kazası ve meslek hastalıkları sigorta primi yatırılmış olması
• Ayrıca doğum izni süresinde iş yerinde bulunmamış olması

Tüm bu durumların yanı sıra kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışan BAĞ-KUR’lu kadınlar da doğum izni parası alabiliyor.

BAĞ-KUR dosyasının tescil olduğu Sosyal Güvenlik Merkezine yapılacak başvuru sonucunda alınması mümkün olan doğum izni parasından faydalanmak için birtakım şartlar bulunuyor.

Bu haktan yararlanarak doğum izni parası almak isteyen kadınların:

• Doğum öncesi ve sonrası dönemde kullanacakları 8’er haftalık izin süresi için sağlık raporu almaları gerekiyor. Bu süre çoğul gebelik halinde doğum sonrası izin süresine 2 hafta eklenerek 18 hafta olarak hesaplanır.

Bir önceki yazımız olan Aile Hekimi Değiştirme Nasıl Yapılır? başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.