Nasıl Akademisyen Olunur? 2020 Maaşları Ne Kadar? Gerekli Not Ortalaması

Lisans eğitimleri sırasında araştırma yapmaktan keyif alan ve yaptıkları çalışmalar neticesinde elde ettikleri bulguları hem bilim dünyasıyla hem de öğrencilerle paylaşan ya da ileride bu tip işlere imza atmak isteyen birçok kişi akademisyen olarak kariyerlerini sürdürmek istiyorlar. Günümüzün en saygın mesleklerinden biri olan akademisyenlik, bir dalda lisans eğitimi aldıktan sonra aynı dalda ya da o dalı ilgilendiren farklı bir alanda lisansüstü eğitime devam ederek çalışmaları genişletmekle mümkün olur. Günümüzde bazı vakıf üniversiteleri lisans mezunu olanlara da araştırma görevlisi olma şansı verdiği için akademide yer alma konusunda kesin bir lisansüstü şartının olduğunu söylemek mümkün değildir. Fakat öğretim görevlisi olarak akademide çalışmak istiyorsanız kesinlikle bir lisansüstü programda çalışma yapıyor ya da çalışmalarınızı tamamlamış olmanız gerekir.

Akademisyen Ne İş Yapar?

Bir akademisyen belirli bir dalda lisans eğitimini tamamlayıp bu eğitimi lisansüstü çalışmalarıyla genişleterek kendi bilgi dağarcığını geliştirir ve alandaki uzmanlık seviyesini artırmış olur. Bununla beraber kendi alanını ilgilendiren konularda yeni çalışmalar yaparak bilimsel projelere katkı sağlar, gözlemler ve deneylere imza atarak yeni bulgular elde etmeye çalışır, sempozyum ve panel gibi önemli toplantılarda görev alır ve eğitim – öğretim çalışmalarında yer alarak öğrencilere ders verir.

Günümüzde akademik unvanlar, derecelere göre farklılık gösterir. En sık rastlanan akademik unvanlar şunlardır:

• Çevirmen
• Okutman
• Öğretim Görevlisi
• Öğretim Üyesi
• Araştırma Görevlisi
• Araştırma Görevlisi Doktor
• Doktor Öğretim Görevlisi
• Doçent Doktor
• Profesör
• Profesör Doktor

Akademisyen Olmak İçin Gerekenler

Akademisyen olmak için lisans eğitimini başarıyla tamamlamak ve daha sonra ALES, YDS ya da dengi bir sınava girerek arzu edilen puanları almak gerekir. ALES’ten en az 70, YDS’den ise en az 50 puan alarak bir yüksek lisans bölümüne başvurabilirsiniz. Yüksek lisansa başlamadan önce yazılı ve sözlü mülakatlara alınabilirsiniz. Ayrıca değerlendirme esnasında lisans not ortalamanız da önemli olacaktır.

Yüksek lisansı tamamladıktan sonra sıra doktora aşamasına gelir. Dil puanı ve yüksek lisans not ortalamasının önemli olduğu doktora başvurularının ardından mülakattan geçer not alırsanız sıralamaya göre kadroya girme ihtimaliniz artar. Doktoranın ilk senesi ders aşamasıdır ve bu dersleri başarıyla tamamlamanız gerekir. Derslerin ardından yeterlilik sınavında da başarılı olmanız şarttır. Sınavı geçemeyenler tez aşamasına gelemezler. Bu sınav yazılı ve sözlü olmak üzere çift aşamalı olarak gerçekleştirilir. Yazılıdan geçer not alanlar sözlü sınava girerler.

Doktorayı tamamladıktan sonra eski adıyla yardımcı doçent, günümüz unvanıyla doktor öğretim görevlisi unvanını alırsınız ve bu noktadan sonra yapacağınız bilimsel ve akademik çalışmalarla doçentlik ve profesörlük için çaba gösterebilirsiniz.

Akademisyenlik İçin Tavsiyeler

Akademi kariyerinize hızlı bir giriş yapmak istiyorsanız üniversite yaşamınız boyunca her dersten yüksek not alarak ortalamayı olabildiğince 4’e yakın tutmanızda yarar var. Bunun yanı sıra ALES ve YDS için okul bitmeden yavaş yavaş çalışmaya başlarsanız rakiplerinize kıyasla daha önlerde yer alma şansınız olur.

İlgilendiğiniz alanı belirleyin ve hangi alanda akademik çalışmalar yapmak istediğinize karar verin. Bu alanda başarılı olmuş diğer akademisyenlerin çalışmalarını takip edip onlarla iletişime geçin ve mümkünse projelerinden birinde görev almaya çalışın. Güncel çalışmaları takip ederek en yeni bilgilere hakim olmak sizi mülakatlarda ve yazılı bilim sınavlarında öne çıkartacak olan detaylar arasındadır.

Bitirme tezinizi sınıfı geçme odaklı değil de bir değer üretme odaklı hazırlayarak akademik hakemli bir dergide yayımlatmanız da son derece önemli olacaktır.

Akademisyen Maaşları

2020 yılı itibarıyla devlet tarafından belirlenmiş akademisyen maaşları aşağıdaki gibidir:

• Okutman: 4616 TL
• Uzman: 4549 TL
• Çevirmen: 4549 TL
• Araştırma görevlisi: 5.700 – 5.900 TL
• Öğretim görevlisi: 5.500 – 6.100 TL
• Yardımcı doçent: 6.500 TL
• Doçent: 6.500 – 7.900 TL
• Profesör (2 yıldan daha az süreli): 9.209 TL
• Profesör (2 senelik): 9.217 TL
• Profesör (3 senelik) 10.553 TL
• Profesör (en az 4 senelik) 10.607 TL
• Dekan: 10.752 TL
• Rektör: 11.533 TL

Nasıl Araştırma Görevlisi Olunur?

Birçok gencin akademi kariyeri araştırma görevlisi olarak başlar. Araştırma görevlisi olmanın da en temel şartı YDS ya da YÖKDİL gibi yabancı dil sınavlarından ve ALES’ten arzu edilen puanı almaktır. Ayrıca akademisyen olmak için not ortalaması da son derece önemlidir. Başvuru sonrasında tüm başvuranlar arasında bir sıralama yapılacağı için gerek sınavlardan gerek lisans eğitiminizden yüksek notlarla ayrılmanız gerekir.

Normal şartlarda araştırma görevlisi olmak için

• ALES’ten en az 70,
• YDS’den ise en az 50 almak gerekir.

Ancak üniversitenin eğitim dili İngilizce ise yabancı dil sınavından almanız gereken puan daha da yükselebilir. Ayrıca başvuru sırasında jürinin sizi iyi değerlendirebilmesi ve alanınızda başarılı olduğunuza kanaat getirebilmesi için üniversitedeki not ortalamanız da önemli bir faktördür. Bu yüzden lisans eğitiminiz boyunca ortalamanızın 3’ün altına düşmemesine, mümkünse 3,5’in üstünde olmasına gayret gösterin.

Araştırma görevlisi olmak için başvuru yapanlar arasından belirli sayıda kişi mülakata çağrılır ve mülakata çağrılacak kişilerin belirlenmesi için ALES puanının yüzde 60’ı, YDS’nin ise yüzde 40’ı alınarak bir sıralama belirlenir. Daha sonra sözlü ve yazılı sınavlarda adaylara jüri tarafından belirli puanlar verilir ve tekrar bir ortalama alınarak belirlenen en başarılı kişi ya da kişiler üniversite bünyesinde araştırma görevlisi olarak çalışmaya başlayabilir. Bazı üniversitelerde değişiklik gösterme ihtimali olsa da genelde son değerlendirme yapılırken ALES puanının yüzde 30’u, lisans mezuniyet ortalamasının yüzde 30’u, yabancı dil puanının yüzde 10’u ve üniversitenin organize ettiği sınav ya da mülakattan alınan puanın yüzde 30’u alınarak bir sıralama yapılır.

Meslek yüksekokullarında yabancı dil okutmanı alınmadığı sürece neredeyse tüm araştırma görevlisi kadrolarında YDS şartı olmadığını da hatırlatmakta fayda var. Diğer taraftan doktorasını tamamlayan adaylarda da ALES şartı aranmayabilir. Ayrıca artık ÖYP ile araştırma görevlisi atamasının yapılmadığını da hatırlatmakta fayda var.

Öğretim Üyesi Nasıl Olunur?

Öğretim üyesi olabilmek için yardımcı doçent, doçent ya da profesör unvanlarından birine sahip olmak gerekir. Öğretim görevlisinden farklı olarak bilimsel çalışmalar yapması beklenir. Günümüzde öğretim üyelerinin çok iyi yabancı dile sahip olmaları gerekmektedir.

Öğretim üyesi olmak için doçentlik ve profesörlük unvanlarını nasıl alabileceğinizi yazımızın ilerleyen kısımlarında sizlerle paylaştık.

Öğretim Görevlisi Olma Şartları Nelerdir?

Kanuna göre öğretim görevlileri ders vermek ve dersle alakalı uygulama yapmakla yükümlü olan öğretim elemanlarıdır. Eğer dilerse bir öğretim görevlisi bilimsel çalışma yürütebilir fakat ondan böyle bir şey beklenmez, daha çok ders vermesi istenir. Üniversitede öğretim görevlisi olmak için;

• En az tezli yüksek lisansı tamamlamak ya da lisans mezunu olmak ve alanında en az beş senelik belgelendirilmiş tecrübeye sahip olmak,
• ALES’ten en az 70, YDS ya da eşdeğer kabul edilen bir yabancı dil sınavından en az 50 puan almak gerekir.

Genelde öğretim görevlisi olmak için doktora yapma şartı yoktur ama üniversiteden üniversiteye bu durum değişebilir, yazılı ve sözlü sınavlar uygulanabilir.

Doçent Ne Demektir ve Doçent Ne İş Yapar?

Latincedeki “öğretme” anlamına gelen “Docen” kelimesinden türeyen doçentlik, akademik kariyerde uzmanlıkla profesörlük ortasında kalan bir unvandır. Doçent unvanı alabilmek için üniversitelerdeki heyetlerin kabul edebileceği ve onaylayacağı şekilde bilimsel çalışmalara imza atmanız gerekir. Doçent olduktan sonra üniversitelerde bilimsel çalışmalara devam ederken bir yandan da öğrencilere ders vermek mümkündür.

Doçent olmak için ilk olarak YÖK tarafından organize edilen Yüksek Öğretim Kurumu Dil Sınavı (YÖKDİL)’den ya da YDS’den yani Yabancı Dil Sınavı’ndan 60 ve üzerine denk gelen bir puan almanız gerekir. Daha sonra Üniversitelerarası Kurul Başkanlığından temin edeceğiniz evrakları hazırlamanız gerekecektir.

Bu evraklar her bölümde farklılık gösterebilir. Örnek olarak Sağlık Bilimleri alanında doktora çalışmaları sonrasında gerçekleştirilen çalışmalarda minimum 90 puanın alınması ve asgari 100 puanlık bilimsel etkinlikte yer alınması gerekir. Bir akademisyen tek yazarlı makaleden tam puan alırken iki yazarlı makaleden ise baş yazarsa tam puanın onda sekizini, ikinci yazarsa yarısını alır. Eğer üç ya da daha fazla yazara sahip bir makale söz konusuysa ana yazar toplam puanın yarısını alırken diğer yazarlar ise geriye kalan yarımı kendi aralarında eşit oranda paylaşırlar. Eğer ana yazar belirtilmediyse bütün yazarlar puanları eşit olarak bölüşürler.

Akademisyene puan getirecek olan yayınlar ve faaliyetler şu şekildedir:

• Ulusal makaleler
• Uluslararası makaleler
• Kitaplar
• Lisansüstü ya da Tıpta Uzmanlık Tezleriyle üretilen yayınlar
• Ulusal patent
• Uluslararası patent
• Atıf yapılan eser
• Bilimsel araştırma projeleri
• Lisanüstü tez danışmanlığı
• Bilimsel toplantı faaliyetleri
• Eğitim öğretim faaliyetleri

Doçent olmak için yapılan başvurular beş asıl, iki yedek olmak üzere toplamda yedi kişilik bir jüri ile değerlendirilir.

Genç Yaşta Nasıl Profesör Olunur?

En yüksek düzeydeki akademik unvan olan profesörlük sözcük anlamı olarak Latincede bir sanat veya bilim alanında en üst düzeydeki uzman manasına gelen “professor” kelimesinden türemiştir.

Profesör olabilmek için zaten lisansınızı, yüksek lisansınızı ve doktoranızı tamamlamanız gerekiyor. Eğer çok erken yaşta profesör olmak isterseniz lisans eğitiminiz boyunca üstten de ders alarak okulu erken bitirmeye çalışabilirsiniz. Bunun yanı sıra doktora ve yüksek lisans sürecinde de çok fazla vakit kaybetmemeniz ve bilimsel çalışmalara odaklanmanız gerekir. Doktorayı bitirmeden bile kafanızda birkaç tane makale taslağı hazır olmalı. Yurt dışındaki çalışma gruplarına da dahil olarak süreci hızlandırabilirsiniz. Yani kısaca genç yaşta profesör olabilmek için çok fazla çalışmak ve akademik kariyerin gerektirdiği tüm ihtiyaçları karşılamak gerekir.

Profesörlük için gereken temel şartlar arasında şunlar da bulunur:

• Uluslararası eser vermek
• Doçent olduktan sonra en az 5 yıl kadar açılan boş kadrolarla alakalı bilim alanlarında çalışmak

2020 ALES Ne Zaman Yapılacak?

Nasıl Psikolog Olunur? Çalışma Şartları ve Maaşlar

Bir önceki yazımız olan Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Mezunları Nerelerde Çalışabilir? başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.